ياسر عرفات درگذشت

اميد زندهء فلسطينی ها

آلن گرش ، سردبير لوموند ديپلماتيک
سايت اينترنتی لوموند ديپلماتيک، ١٢ نوامبر ٢٠٠٤

پرزيدنت ياسر عرفات که در روز پنجشنبه ١١ نوامبر درگذشت، مظهر آرمان فلسطينی ها برای ايجاد دولتی ملی و مستقل باقی خواهد ماند.
ياسر عرفات در ٢٤ اوت ١٩٢٩ در قاهره متولد شد و بيشتر دوران کودکی اش را در آن شهر گذراند. او قطعاً فلسطينی است زيرا از طرف خانوادهء پدری به خاندان پرنفوذ الحسينی منسوب است. او در سال ١٩٤٨، دانشگاه قاهره را ترک کرده به نبرد در فلسطين پيوست. پس از شکست، ابتدا به غزه پناهنده شد و در سال ١٩٥٠ به قاهره بازگشت و تحصيلات عالی را تا کسب درجهء مهندسی ساختمان ادامه داد. او سپس برای کار به کويت رفت و در آن کشور، جنبش آزادی بخش ملی، الفتح را بنياد نهاد. (الفتح وارونهء حروف اول حرکه التحرير الوطنی الفلسطينی است.). اين سازمان بر اهميت نقش مرکزی فلسطينی ها برای آزادی وطن شان انگشت گذاشته نسبت به رژيم های عرب، بديدهء بی اعتمادی می نگريست. اين بينش عرفات و همرزمانش توضيحی است بر روابط پيچيدهء آتی جنبش فلسطين با پايتخت های مختلف خاورميانه. از سوی ديگر، شکست مصر، سوريه و اردن از اسرائيل در ژوئن ١٩٦٧اوضاعی بوجود آورد، که ضرورت مبارزات مسلحانهء مستقل فلسطينی ها را تأييد ميکرد. ياسر عرفات، نيرومند از وجههء فدائيان فلسطينی، به رهبری هيئت اجرائی سازمان آزادی بخش فلسطين (ساف) به دست گرفت. ساف حاصل اتحاد گروه های مختلف فلسطينی (جبههء خلق برای آزادی فلسطين به رهبری جورج حبش، جبههء دموکراتيک برای آزادی فلسطين به رهبری نايف حواتمه، گروه صاعقه - وابسته به سوريه و غيره) بود.
بدون وارد شدن در جزئيات زندگی نامهء رهبر فلسطين، يادآوری دستاوردهای بزرگ پيکار وی اهميت دارد. ياسر عرفات موفق شد سازمان آزادی بخش فلسطين را به مثابه تنها نمايندهء خلق فلسطين بشناساند و از اين سازمان، مظهری بسازد برای اتحاد و آرزوی استقلال يک خلق؛ او موفق شد تا به قضيه فلسطين تولدی دوباره دهد و به رغم همهء توطئه های نابود کننده، چه از سوی اعراب (سپتامبر سياه ١٩٧٠ در اردن، مداخلهء سوريه در لبنان در ١٩٧٦) و چه اسرائيل، آن را بر روی نقشهء سياسی خاورميانه تثبيت نمايد.
علاوه بر آن، ياسر عرفات نخستين رهبر فلسطينی بود که واقعيت شرايط حاصل از ايجاد دولت اسرائيل و حضور چند ميليون شهروند اسرائيلی را درک کرد. او که از سال ١٩٦٨ به وجود يک دولت واحد دموکراتيک برای همزيستی يهودی ها، مسلمانان و مسيحيان معتقد بود، پس از سال ١٩٧٤ برای ايجاد يک دولت فلسطينی در کنار دولت اسرائيل موضع گرفت. او موفق شد که ساف و مردم خويش را نسبت به لزوم اين مصالحه قانع نمايد.
امضای قراردادهای اسلو در ١٣ سپتامبر ١٩٩٣، روشن کرد که ياسر عرفات حاضر به شرکت در روند مذاکرات و راه حل سياسی است. او به غزه بازگشت و حکومت خودمختار فلسطين را بنياد گذاشت و در فوريه ١٩٩٦ در يک انتخابات عمومی به رياست آن انتخاب شد. گرچه مديريت او بر تشکيلات حکومتی و امنيتی فلسطين، سختی و اغلب بدرستی، مورد انتقاد واقع شده، اما اين رياست، او را از هدف اصلی اش، يعنی خروج ارتش اسرائيل از سرزمين های اشغال شده، منحرف نساخت. او در طول سال ها، تلاش کرد که در گيرودار بدخواهی های اسرائيل (ادامهء مستعمره سازی، تأخيردراجرای پيمان های عقب نشينی و غيره ) و خشم فزايندهء خلق خود ( که رشد قوی جنبش حماس واکنشی بر آن است) امور را به پيش ببرد.
برخلاف ديدگاه رايج برخی تبليغات اسرائيلی، در مذاکرات سران در کمپ ديويد در ژوئيه ٢٠٠٠، ياسر عرفات آنچه را که «پيشنهاد سخاوت مندانه»ء ايهود باراک ميگويند رد نکرد. در حقيقت، در طرح باراک، اسرائيل ده درصد سرزمين های کرانهء باختری رود اردن و بخش مهمی از بيت المقدس شرقی (عرب نشين) را برای خود حفظ ميکرد و در مورد مسئلهء پناهندگان هم سکوت می نمود. اين مطلب را ناظرين بسياری از جمله آمريکائيهايی که در مذاکرات حاضر بودند، تأييد کرده اند. ( به مقالات لوموند ديپلماتيک در مورد اين موضوع مراجعه کنيد). درست است که آقای عرفات در اداره شرايط حاصل از شکست کمپ ديويد ، گاهی دچار لغزش شده و نيز در ارزيابی ها دچار اشتباه گرديد، اما مسئوليت اصلی فروپاشی روند صلح بر دوش اسرائيلی ها و آمريکائی هاست که تشکيل دولت فلسطين بر کل سرزمين های کرانهء باختری رود اردن و غزه و پايتخت آن بيت المقدس شرقی را نپذيرفتند.
آغاز انتفاضهء دوم در پايان سپتامبر ٢٠٠٠، گواهی بر خشم اهالی فلسطين است. انتخاب آريل شارون در فوريه ٢٠٠١، افزايش سريع خشونت، نابودی همهء زيربنای سياسی و مدنی فلسطين، سوءقصدهای انتحاری و غيره را تقويت کرد.
ياسر عرفات محصور و محبوس درساختمان مقاطعه، مظهر مقاومت فلسطينی ها در برابر سياست های تحميلی و يک جانبهء آريل شارون، در ماه های اخير بود. او نماد روحيهء مقاومتی بود که به رغم تحمل رنج های وحشتناک، به خلق فلسطين حيات بخشيده است.
آيا امکان راه اندازی دوبارهء روند صلح وجود دارد؟ آقايان شارون و بوش بارها تکرار کرده اند که ياسر عرفات مانع اصلی برای صلح است. دراين صورت و با اين منطق، بايد اکنون شاهد راه حلی سريع باشيم. آيا اين دو رئيس دولت در اين راه گام برخواهند داشت؟ برای رسيدن به اين هدف، بايد که اين دو، تنها شرط برقراری صلح عادلانه را بپذيرند. و آن ايجاد دولت مستقل فلسطين بر روی تمامی سرزمين های اشغالی از سی و پنج سال تا کنون است.