چاپ
دسته: جنبش زاپاتیستی

ارتش زاپاتيستی آزاديبخش ملی مکزيک
۲۱ ژوئن ۲۰۰۵
ترجمهء بهرام قديمی

خطاب به جامعهء مدنی ملی و بين المللی:
خانم، دوشيزه، آقا، جوان، پسر، دختر:

اين يک نامهء بدرود نيست. گاه اين طور به نظر می رسد که چنين است، که اين يک نامهء بدرود است.
اما نه. اين نامه ای توضيحی ست. باری، کوششی ست که خواهيم کرد. محتوای اين نامه بايد در اصل به صورت يک اطلاعيه می آمد، ولی ما اين شيوه را برگزيده ايم. خوب يا بد، هروقت با شما سخن گفته ايم، تقريباً هميشه خودمانی ترين لحن را به کار برده ايم.
ما مردان، زنان، کودکان و سالمندان ارتش زاپاتيستی آزاديبخش ملی هستيم. شايد ما را به خاطر داشته باشيد. ما در اول ژانويهء ۱۹۹۴ مسلحانه قيام کرديم. و از همان زمان تا به حال جنگ ما عليه فراموشی ادامه دارد ، مقاومت ما عليه جنگ نابود کننده ای که دولت های مختلف، بدون موفقيت، بر ضد ما آغاز کردند ادامه دارد.
ما در گوشه ای دوردست از کشوری که مکزيک اش می نامند بسر می بريم، گوشه ای که بدان »روستاهای بومی« می گويند، آری، همين طور به صورت جمع. زيرا به دلايلی که اين جا نمی آوريم، در اين گوشه از دنيا برای همه چيز از صيغهء جمع استفاده می شود: ما رنج می کشيم، ما می ميريم، ما می رزميم، ما مقاومت می کنيم.
خوب، همان گونه که به خوبی آگاهيد از همان سحرگاه آغازين ۱۹۹۴ پيکار و پشتکار، زندگی و مرگ مان را ابتدا با آتش و سپس فقط و فقط با کلام، وقف خلق های بومی مکزيک، و رسميت يافتن حقوق و فرهنگ شان کرديم. منطقی ست که ما زاپاتيست ها آشکارا بومی باشيم. برای آن که دقيق تر گفته باشيم، بوميان مايا. اما با وجود آن که بوميان اين کشور پايه های تغييرات بزرگ اين ملت بوده اند، همچنان قشری اجتماعی را تشکيل می دهند که بيش از همه مورد تهاجم و استثمار قرار می گيرد. اگر به کسی جنگ های نظامی، جنگ هايی که »پوشش سياسی« به آنها داده شده، جنگ های فرسايشی، تسخير و اشغال، نابود سازی، به حاشيه راندن، و اشاعهء جهل را نشان داده باشند، به ما بوميان است که نشان داده اند. جنگ عليه ما آنقدر گسترده و وحشيانه بود که اين ديد عموميت يافته است که بوميان تنها زمانی از شرايط حاشيه نشينی و فقر رها می شوند که بومی بودن خود را کنار بگذارند. ما برای نمردن و دست بر نداشتن از بومی بودنمان مبارزه کرده ايم، برای آن که بخشی از اين ملتی باشيم که بر شانه هايمان برخاست؛ ملتی که ما حکم پاهايش را داشتيم (تقريباً هميشه پا برهنه)، پائی که با آن در لحظات سرنوشت سازش گام برداشته؛ ملتی که بازوان و دستانش بوديم، که با آن زمين را به ثمربخش بودن رساند و بناها، برج ها، کليساها، و قصرهای عظيمی بپا کرد که صاحبان همه چيز با آنان فخر می فروشند؛ ملتی که ريشهء کلام، نگاه و شيوهء زندگی، يعنی فرهنگ اش هستيم.
آيا ما »به بدترشدن اوضاع دامن می زنيم«؟ شايد به اين دليل که ماه ژوئن، ششمين ماه سال است. خوب، تنها می خواستيم نشان دهيم که آغاز قيام مان فقط اين نبود که بگوييم »ما هم وجود داريم« و اين را به گوش ملتی برسانيم که از دست استبداد بالائی ها کر و لال شده بود. در عين حال به اين معنی هم بود که ما »اين هستيم و خواهيم بود... اما حالا ديگر، با شأن انسانی، با دمکراسی، با عدالت و با آزادی«. شما اين موضوع را به خوبی می دانيد، از جمله به خاطر آن که از همان زمان همراهيمان کرديد.
متأسفانه با گذشت بيش از ۷ سال تعهد در اين راه، در آوريل ۲۰۰۱، احزاب سياسی (بخصوص PRI، PAN، و PRD)(۱) و »سه قوای کشوری« ی خود گمارده (يعنی رئيس جمهور، کنگره و قضات) جهتِ به رسميت نشناختنِ حقوق و فرهنگ خلق های بومی مکزيک با هم ائتلاف کردند. بدون آن که برايشان جنبش عظيم ملی و بين المللی ای که با همين هدف برخاست و متحد شد، اهميتی داشته باشد. اکثريت قاطع، از جمله رسانه های گروهی بر اين عقيده بودند که بايد اين حساب را تسويه کرد. ولی برای سياستمداران هيچ چيزی که برايشان پول نياورد، ارزش ندارد. آنها همان طرح قانونی ای را رد کردند که خود سال ها قبل پذيرفته بودند. يعنی زمانی که قراردادهای سن آندرس امضاء شد و (۲)COCOPA طرح رفرم در قانون اساسی را پيشنهاد کرد. آنها اين کار را کردند چون فکر می کردند اگر کمی وقت بگذرد، همه فراموش خواهند کرد. شايد خيلی ها هم يادشان رفته باشد، ولی ما از ياد نبرده ايم. ما حافظه داريم و کار کار آنها بود: PRI، PAN، PRD، رئيس جمهور کشور، نمايندگان مجلس و سنا، و قضات دادگاه عالی عدالت. آری، بوميان همچنان در زير زمين اين ملت بسر می برند و به همين دليل همچنان همان نژادپرستی پانصد سال گذشته را متحمل می شوند. مهم نيست که قدرتمداران بگويند که دارند خودشان را برای انتخابات (يا پست های سود آور) آماده می کنند: آنها نه کاری به نفع اکثريت خواهند کرد، و نه به صدائی جز صدای پول گوش خواهند سپرد.
اگر ما زاپاتيست ها برای چيزی ارزش قائل شويم، آن چيز احترام به کلام، کلام امين و معقول است. در تمام اين مدت به شما گفتيم که به خاطر بوميان مکزيک مبارزه می کنيم. و عمل مان همين بود. به شما گفتيم که برای رسيدن به مطالبات مان می کوشيم از راه گفتگو و مذاکره پيش برويم. به شما گفتيم که سعی می کنيم از طريق مسالمت آميز کار کنيم. به شما گفتيم که به مبارزات بوميان معطوف خواهيم شد. همين گونه هم عمل کرديم. فريبتان نداديم.
تمام کمک هائی که شما، بزرگوارانه در اختيار اين قضيهء عادلانه قرار داديد، فقط در اين راه به کار رفت، و نه هيچ چيز ديگری. ذره ای از آن را در مسير ديگری به کار نبرديم. تمام کمک ها و ياری های انساندوستانه ای که از سراسر مکزيک و جهان دريافت کرديم، تنها و تنها در جهت بهسازی شرايط روستاهای بومی زاپاتيستی و در طرح های مسالمت آميز برای رسميت بخشيدن به حقوق و فرهنگ بوميان بکار رفت. ذره ای از آن نه خرج تهيهء سلاح شد و نه آمادگی نظامی. نه فقط به اين دليل که نيازی بدان نداشتيم (ارتش زاپاتيستی آزاديبخش ملی توان نظامی اش را از سال ۱۹۹۴ همچنان حفظ کرده است)، بلکه بخصوص به اين علت که اگر به شما می گفتيم کمک هايتان برای يک چيز است ولی از آن برای چيز ديگری استفاده می کرديم صادقانه نبود. حتی يک شاهی از کمک هائی که برای صلحی عادلانه و در شأن انسانی دريافت کرديم، خرج جنگ نشد. برای جنگيدن نياز به کمک نداشتيم. اما برای صلح داشتيم.
طبيعی ست که از کلاممان برای آگاهی دادن و گاهی برای نشان دادن همبستگی مان با ديگر مبارزات چه در مکزيک و چه در جهان سود جستيم، ولی فقط همين قدر. بسياری دفعات می دانستيم که توان مان بيش از اين ها ست، می بايستی به خاطر تعهدمان خودداری می کرديم، چون به شما اين طور گفته بوديم که فقط و فقط برای خلق های بومی ست.
آسان نبود. آيا راه پيمائی ۱۱۱۱ نفر را به خاطر داريد؟ همه پرسی ۵۰۰۰ نفره را در سال ۱۹۹۹؟ راه پيمائی رنگ خاک را در سال ۲۰۰۱؟ خوب، تصور کنيد جه احساسی به ما دست می داد از ديدن و شنيدن اين همه بی عدالتی، و دردی که در دهقانان، کارگران، دانشجويان، معلمان، کارمندان، همجنس گرايان مرد و زن، جوانان، زنان، سالمندان، و کودکان لمس می کرديم. احساسات قلبی مان را تصور کنيد.
درد، خشم، و بيزاری ای را لمس می کرديم که برای مان آشنا بود. زيرا اين خشم و درد خودمان بود و هست. ولی آن زمان آن را در وجود افراد ديگری لمس کرديم.
واژهء »ما« را که می شنيديم مشوق مان بود، و از آن اين طور الهام می گرفتيم که می خواهد رشد کند، جمعی شود و سراسری تر . اما چون فقط بر مسئلهء بوميان تکيه داشتيم، می بايستی بدان عمل کنيم. به باور من به خاطر شيوهء ما ست که ترجيح می دهيم بميريم و به کلاممان خيانت نکنيم.
حالا داريم از دل خويش می پرسيم که آيا حرف و عمل ديگری به ميان آوريم، يا نه. اگر اکثريت نظر مثبت داشته باشد، هر چه ممکن باشد برای به عمل در آوردن آن انجام خواهيم داد. هر چه باشد حاضريم، حتا اگر مرگ تاوانش باشد، حاضريم. ما نمی خواهيم وضعيت را به صورت فاجعه تصوير کنيم، تنها به اين دليل آن را به شما می گوئيم تا روشن باشد که تا چه حد مصمم ايم به جلو برويم. مسلماً: نه »تا زمانی که پست و مقام، مبلغی پول، يا قول و قراری، بدهند يا ما را کانديدا کنند«.
شايد کسی يادش بيايد که شش ماه پيش با اين سخن شروع کرديم که: »هنوز چيزهايی مانده است و ميتوانيم کاری بکنيم«. خوب، همان گونه که روشن است وقتش رسيده بگوئيم که برای يافتن آن چه بازمانده گام برمی داريم. نه. هدف يافتن نيست، ساختن است. آری، ساختنِ »چيزی ديگر«.
در يکی از اعلاميه های روزهای گذشته به اطلاعتان رسانديم که وارد يک همه پرسی درونی شده ايم. بزودی نتايجش را خواهيم داشت و شما را در جريان امر قرار خواهيم داد. تا آن وقت از فرصت استفاده می کنيم و برايتان می نويسيم. با شما هميشه به سادگی سخن گفته ايم. همين طور با کسانی که قلب ما و حاميان مان هستند، وتان زاپاتای۳ ما، روستاهای زاپاتيستی، فرمانده دسته جمعی مان. تصميم سخت و دشواری خواهد بود، همان گونه که زندگی و مبارزهء ما هم به خودی خود هست. چهار سال تمام شرايطی را آماده می کرديم تا بتوانيم درها و پنجره هايی را در اختيار روستاهايمان قرار دهيم. تا آن ها، وقتش که رسيد، آمادگی داشته باشند انتخاب کنند که از کدام پنجره بپيوندند و چه دری را باز کنند. طريقهء ما اين گونه است. به عبارت ديگر رهبری ارتش زاپاتيستی آزاديبخش ملی رهبری نمی کند، بلکه ره می جويد، گام، مصاحبت، سمت و سو، آهنگ شتاب، و مقصد. آنهم متعدد. بعد اين راه ها را به روستاها معرفی کرده، همراه با آنان تجزيه تحليل می کند که در صورت انتخابِ اين راه يا آن يکی، چه اتفاقی خواهد افتاد. زيرا متناسب با راهی که می رويم خوب و بد وجود دارد، به عبارتی هيچ راهی عاری از بدی نيست. سپس آن ها، يعنی روستاهای زاپاتيست نظراتشان را بيان می کنند و پس از آن که بحث کردند، بر اساس اکثريت آراء تصميم می گيرند که همه با هم کجا برويم. و بعد دستور می دهند، بعد رهبری ارتش زاپاتيستی آزديبخش ملی بايد کارها را سازمان بدهد، يا ملزومات رفتن در اين مسير را آماده کند. روشن است که رهبری زاپاتيست ها فقط آن چه را که به مغز خودش خطور می کند نمی بيند، بلکه بايد با روستاها در ارتباط بوده، قلب شان را لمس کند و همان که می گويند انجام دهد.
بنا بر اين، رهبری تبديل می شود به نگاه همه مان، گوش همه مان، تفکر همه مان، و قلب همه مان. اما از کجا معلوم، به هر دليلی رهبری نبيند، نشنود، فکر نکند، و مانند همه مان احساس نکند. يا بعضی قسمت ها را نبيند و يا چيز ديگری بشنود، و يا چيز ديگری فکر و احساس کند. خوب، برای همين، از همگان نظرخواهی می شود، برای همين، از همه سؤال می شود، برای همين بين همه قرار گذاشته می شود. اگر اکثريت بگويد نه، يعنی رهبری نقص دارد، بايد يک بار ديگر بگردد، و يکبار ديگر آنرا به روستاها معرفی و پيشنهاد کند. و همين طور ادامه می يابد تا زمانی که دسته جمعی به تصميمی برسيم. معنای اين سخن اين است که اين جا توده ها دستور می دهند.
حالا اين جمع، يعنی همهء ما، تصميمی خواهد گرفت. دارند موافق و مخالف را می سنجند. دارند خوب حساب و کتاب می کنند، هر آن چه از دست خواهد رفت و هر آن چه بدست خواهد آمد را، و می بينند که آن چه به مخاطره گذارده می شود، کم نيست. آنگاه تصميم گرفته خواهد شد که آيا ارزشش را دارد يا نه.
شايد بنا به ارزيابی برخی افراد بهای زيادی به دستاورهای مان داده شده باشد. شايد بنا به ارزيابی برخی ديگر، خشم و ننگی که در ما به خاطر ويرانی خاک و آسمان مان به دست کودن های حريص قدرت ايجاد شده، بيش از حد باشد. به هر حال، نمی توانيم دست روی دست بگذاريم، و به تماشا بنشينيم، همچون دسته ای از اوباش که ميهن مان را از هر آنچه برايش مانده و از همه علت وجودی اش که همانا شأن و منزلت انسانی ست تهی می کنند.
خوب خيلی دور شديم. اين بار داريم برايتان می نويسيم. شايد برای آخرين بار، تا قول و عهد کمک های مسئولانه تان را به خودتان بازگردانيم. دستاوردهای مان در مبارزات بوميان کم نيست. و اين بازدهی، همان گونه که به صورت علنی و خصوصی گفتيم، به خاطر کمک های شما بود. فکر می کنيم که بدون شرمندگی می توانيد به خاطر هر چيز خوبی که ما زاپاتيست ها تا به امروز همراه با شما بنا کرديم به خود افتخار کنيد. و بدانيد گام زدن افرادی مانند شما در کنار ما، افتخاری بود بيش از آن چه ما سزاوارش بوديم.
حالا خواهيم گفت که آيا دست به کار ديگری خواهيم زد يانه. و نتيجه را در وقت مناسب انتشار خواهيم داد. از همين حالا روشن می کنيم، تا سر و ته پيش گوئی ها را به هم بياوريم، که اين »چيز ديگر« به معنی هيچ گونه عمليات نظامی تهاجمی از جانب ما نيست. نه طرحی داريم و نه داريم سر شروع مجدد نبردهای تهاجمی همه پرسی می کنيم.
از فوريه - مارس ۱۹۹۴ تمام درگيری های نظامی ما تدافعی بوده و هست. دولت بايد از سوی خود اعلام کند که آيا آن ها، يعنی نيروهای فدرال و شبه نظاميان دارند خود را برای حملات نظامی آماده می کنند يا نه. PRI و PRD بايد بگويند که آيا آنان با شبه نظاميانی که در چياپاس به فرزندی پذيرفته اند، دارند حمله ای عليه ما طرح ريزی می کنند يا نه.
آری اين تصميم اکثريت زاپاتيست هاست، کسانی که تا به حال به مبارزهء مختص بوميان ياری رسانده اند می توانند، بدون شرمندگی و بدون هيچ گونه ندامت و پشيمانی راهشان را از اين »چيز ديگر« جدا کنند. يعنی از همان چيزی که فرمانده تچو در ميدان سن کريستوبال دِ لاس کازاس(۴) دو سال و نيم پيش در فوريهء ۲۰۰۳ مورد نظرش بود. علاوه بر اين، اطلاعيه ای اين جا و آن جا به چشم می خورد که راهش را جدا می کند. و می تواند برای مراجعه به ادارهء کاريابی جزو مدارک ارائه شود، زندگی نامه، جلسه ی قهوه خوری، دفتر هيئت تحريريه، ميز گرد، سن، فوروم، صحنه، پشت جلد کتاب، زير نويس،، کانديداتوری، توبه نامه، يا ستون روزنامه که به علاوه، حسنش در اين است که می توان آنرا در نمايشگاه گذاشت، يا به عنوان مدرک بی گناهی در هر دادگاهی از آن استفاده کرد (نمی دانم که آيا شما داريد می خنديد يا نه، ولی يک مورد در سال ۱۹۹۴ داشتيم، بعضی از بوميانی که دولتِ بد دستگيرشان کرده بود - و زاپاتيست نبودند - يک قاضی نامه ای از کميتهء مخفی انقلابی بوميان - فرماندهی مرکزی ارتش زاپاتيستی آزديبخش ملی را که در آن رابطهء اين افراد را با ارتش زاپاتيستی رد می کرد، معتبر شمرده، آن ها را آزاد کرد. و يا به عبارت ديگر، همان طور که وکلا می گويند »رويهء قضائی در اين مورد وجود دارد«).
ولی افرادی که از کلام تازهء ما در قلبشان پژواکی می يابند، حتا اگر اندک باشد، و احساس می کنند که راه، گام، ضرباهنگ، مصاحبت، و هدفی که برگزيده ايم، آن ها را فرا می خواند، شايد تصميم بگيرد کمک هايشان را تجديد کنند (و يا مستقيماً در کار شريک شوند)... آگاه از آن که »چيز ديگری« خواهد بود، به همين سادگی، بدون کلک، بدون فريب، بدون ريا و بدون دروغ.
از زنان و تمام دختران نوباوگان، خانم های جوان يا سالمند (و از همهء آنانی که در اين ۱۲ سال از اين يکی به آن يکی تبديل شدند) به خاطر کمک هايشان سپاسگزاريم، و به خاطر آن که به دفعات همراهی مان کردند، و دردها و گام های ما را از آن خود دانستند. از همهء اين زنان مکزيکی و از کشورهای ديگر که ياری مان کردند و با ما گام برداشتند سپاسگزاريم. هر کاری که کرديم با اکثريت قاطع شما همراه بود. شايد به آن خاطر که با شما در رنج تبعيض، تحقير ... و مرگ شريک بوديم، هرچند هر کدام به شيوه ای و در جايی.
از جنبش ملی بوميان سپاسگزاريم که خود را نفروخت به پست و مقام دولتی، نفروخت به پرداخت مخارج سفر، نفروخت به چاپلوسی هائی که قدرتمندان آن را در کاتالوگ هايشان تحت عنوان »ويژهء بوميان و حيوانات« طبقه بندی می کنند. همان جنبشی که قول و عهد ما را شنيد و قول و عهدش را به ما داد. همان که قلب اش، يعنی خانه اش را به روی ما گشود. همان که با بر افراختن رنگ مان، رنگ زمين، با همهء شأن انسانی اش مقاومت کرد و می کند.
از تمام پسران و دختران جوان مکزيک و جهان سپاسگزاريم. همان ها که در آن سال ۱۹۹۴ کودک يا نوجوان بودند. انسان های شريفی که باليدند بدون آنکه نگاه و گوششان را از ما دريغ کنند. همان ها که به جوانی رسيدند و يا با وجود ورق خوردن های تقويم همچنان جوان ماندند و با دست شورشگر خود دستان تيرهء ما را در دست فشردند و نگاه داشتند. همان ها که انتخاب کردند نزد ما بيايند تا چند روز، چند ماه يا چند سال شريک فقر ما که سرشار از مناعت طبع است شوند، شريک مبارزه مان، اميد مان، و شريک تلاش های ديوانه وارمان باشند.
از همجنس طلبان مرد، يا زن، ترانس سکسوئل ها، ترانسژنريک ها و از »هر کسی همان که هست« سپاسگزاريم. همان ها که ما را در مبارزه برای احترام به گوناگونی سهيم کردند، آگاه از اين که اين نقصی نيست که بايد پنهانش ساخت. همان ها که نشان دادند شجاعت ربطی به تِستواسترونا Testosterona ندارد و هر از گاهی از آن ها درس زيبای ديگری از شأن و شرافت انسانی گرفتيم.
از روشنفکران، هنرمندان، و دانشمندان مکزيک و سراسر جهان سپاسگزاريم که در مبارزه برای بوميان از ما حمايت کردند. کمتر جنبش يا سازمانی می تواند از اين همه حمايت (هميشه انتقادی و از اين بابت سپاسگزاريم)، اين همه هوش، ذکاوت، و خلاقيت مفتخر باشد. می دانيد که هميشه با احترام به شما گوش سپرديم، حتا زمانی که با ديدگاه هايتان هم نظر نبوديم، و خود می دانيد پرتوی که شما می افکنيد به روشن شدن راه تاريک مان ياری رساند.
از کارگران صادق مطبوعات و رسانه های گروهی شرافتمند سپاسگزاريم. آن ها به حق آنچه را که می ديدند و می شنيدند به تمام جهان نشان دادند و بدون تحريف به کلام و راه مان احترام گذاشتند. در اين لحظات سخت که برای پرداختن به شغلتان بايد جانتان را به خطر بيندازيد، همبستگی ما نثارتان باد. شما مورد حمله قرار گرفته ايد و همانند ما عدالتی نمی يابيد.
و برای آن که کسی از قلم نيافتد، بطور کلی از همهء افرادی که صادقانه و بی ريا ياری مان دادند، سپاسگزاريم.
در آغاز اين نامه گفتم که اين نامهء بدرود نيست. خوب، نتيجه اين شد که برای برخی همان خداحافظی ست. اگرچه برای ديگران همان چيزی ست که در واقع هست، يعنی يک تجديدِ عهد... زيرا حالا می توان ديد چه چيز باقی می ماند

آری، درود، و از صميم دل به دل، بابت همه چيز از شما سپاسگزاريم.
به نام تمام زاپاتيست های ارتش زاپاتيستی آزاديبخش ملی
از کوهستان های جنوب شرقی مکزيک
معاون فرمانده شورشی مارکوس
مکزيک، ماه ششم سال ۲۰۰۵

بعدالتحرير: حالا معلوم شد که نمی خواستيم به بازی فوتبال فکر کنيم. يا نمی خواستيم فقط به آن فکر کنيم، زيرا روزی دربرابر انترناسيونال - ميلان بازی خواهيم کرد، يا خود مان و يا آن چه از ما باقی می ماند.
(۱) PRI- Partido Revolucionario Institucional حزب انقلاب اداری [نهادينه] شده،
PRD-Partido de la Revoluciion Democratica حزب انقلاب دمکراتيک،
PAN-Partido Accion Nacional حزب عمل ملی
(۲) COCOPA
کميسيون توافق و مسالمت ، متشکل از نمايندگان احزاب گوناگون و رسمی مکزيک
(۳) Votan Zapata
نگاه کنيد به »داستان سؤال ها« در »حکايت های آنتونيوی پير«، نوشتهء معاون فرمانده مارکوس، ترجمهء بهرام قديمی، انتشارات انديشه و پيکار
(4) Tacho, San Cristobal de las Casas

Comunicados del EZLN , 21.06.2005 , en el idioma Farsi (Persa) por Bahram Ghadimi